گویندبرای معتادین چهارمرحله یاسفر رامتصورگردیدند هرچندکه بین  پیران معتاد اختلاف نظر وجوددارد .چنان که

احمدبن تریاک سمرقندی این مرحله را به شش دسته تقسیم نموده، ولی اجماع کلی درهمین چهار مرحله ای است که

ذکر می گردد .1-سفرمن الخلق الی الدود:دراین مرحله معتاد با دودهای مختلف آشنا می گردد .این ابتدایی ترین مرحله

یک معتاداست.اوباید ابتداازدودسیگارآغازکندوبه مراحل بعدی برسد .بسیاری ازپیران معتاد، این مرحله را بسیار

 خطرناک توصیف نموده اند ؛به گونه ای که معتاد دربین آن همه دودسیگاروغیره گیج وگمراه می گردد وامکان دارد

راه اصلی خویش راگم کند."مردحیران چون رسداین جایگاه          /  درتحیرمانده وگم کرده راه"

2-سفر من العیال الی المعتادین:دراین مرحله پس ازاین که معتادراه خویش رابرگزید به  صورت آرام باید خویشتن

راازاهل وعیال جداسازد واگراین نکند خودبه خود ازسوی اهل وعیال طرد خواهد شد.مرحله ای سخت وجانفرسا که

بسیاری ازمعتادان را از ادامه ی راه بازدارد.دراین مرحله بلاهای زیادی برمعتاد نزول خواهدکرد .گرسنگی بایدکشید

وخون دل باید خورد.رنج هاباید تحمل کرد."صدبلادرهرنفس اینجابود        طوطی گردون مگس اینجابود"

3-سفر من المعتاد الی المعتاد:دراین مرحله معتاد با انواع معتادین آشنا می گردد وهریک را به طریقی دربوته ی آزمایش

قرار می دهد .او دراین مرحله با مواد مخدر متنوعی آشنا شده وگاهی اتفاق می افتدکه به همه ی آنها معتادگردد. پس پیر

معتاد لازم است تااورادراین مرحله دستگیرباشد وراه راازچاه بنماید."چون به تریاک می توانی راه یافت    /  سوی

یک سوخته چرابایدشتافت"معتاد دراین مرحله به هیچ چیزدیگر نمی اندیشد وتمام فکروذکر اومواد مخدراست

وبس .عاقبت اندیش نبود یک زمان                 درکشد خوش خوش برآتش صدجهان"

4-سفر من المعتادالی الکمپ: دراین مرحله روح معتادصیقل یافته است .او هستی واقعی را درک کرده ونزدیکانش برای

برگردان اواز آن دنیای تخیلی دست به کارمی شوند واورا درمیان راه درحالی که غرق درتفکراست دست بسته به کمپی

می برند تا شاید بهبودی حاصل آید .گویند این مشکل ترین مرحله ی معتادان است وباید ازآن دنیای خیالی خارج گردند

وچه بسا که قبل ازرسیدن به این مرحله جانش به دیار حق بشتابد."هریکی بینا شود برقدرخویش      بازیابددرحقیقت

صدرخویش" وازآن همه معتادان شاید تعداد معدودی به آخرین مرحله رسیده باشند."عاقبت ازصدهزاران

تا،یکی      /   بیش نرسیدند آن جااندکی "